Artykuł

Marta Horodelska

Marta Horodelska

Pomoc psychologiczna online


Rosnąca liczba forów internetowych czy poradni online nasuwa pytanie: co sprawia, iż ludzie boją się, wstydzą tradycyjnych wizyt u psychologa? Na pewno trudne jest mówienie, podczas bezpośredniego kontaktu, o intymnych sprawach, problemach, komuś zupełnie obcemu. Szczególnie, gdy jest się osobą skrytą, mającą problemy w kontaktach z ludźmi. Dlatego coraz częściej właśnie w internecie ludzie poszukują pomocy. Tam w końcu nie muszą się konfrontować z nikim twarzą w twarz. Mogą o sobie powiedzieć dokładnie tyle, ile chcą, mogą zwierzyć się z najbardziej wstydliwych problemów. To właśnie przemawia na rzecz pomocy online. Zanim jednak przejdę do omawiania zalet i wad takiego rozwiązania chciałabym omówić specyfikę takiej pomocy. Pomoc psychologiczna w internecie funkcjonuje w co najmniej kilku formach tj. fora internetowe, internetowe grupy wsparcia, strony udzielając informacji dotyczących poszczególnych zaburzeń psychicznych, ja jednak skupię się głównie na psychologicznych poradniach online oraz na forach internetowych o tematyce psychologicznej.

W internecie funkcjonuje co najmniej kilka dużych forów internetowych. Są one najczęściej podzielone na grupy tematyczne tj. depresja, nerwica lękowa, nerwica natręctw, PSTD i inne. W każdym z tych działów znajduje się po kilkadziesiąt tematów, próśb o pomoc, o wsparcie. Wiele osób opowiada o swoich dolegliwościach związanych z chorobą, branych lekach, ilościach hospitalizacji. Przeglądając wątki natrafić można na bardzo osobiste wyznania dotyczące m.in. przemocy w rodzinie, alkoholizmu, prób samobójczych czy homoseksualizmu. Wiele osób pisze, iż tylko tu mogą powiedzieć o tym o czym wstydzą się powiedzieć komuś innemu, rodzinie, przyjaciołom, psychologowi. Na takich forach często są także "miejsca" gdzie można zapytać o coś psychologa, poprosić go o pomoc. Najczęściej w formie e-maila lub wpisu bezpośrednio na forum.

Wielka liczba tego rodzaju stron internetowych oraz coraz większa ilość pojawiających się wirtualnych poradni psychologicznych nasuwa pytanie, czemu ten sposób pomocy wydaje się tak wielu osobom atrakcyjniejszy od tradycyjnych? Analizując wypowiedzi szukających pomocy osób, można dojść do wniosku, iż pierwszym powodem jest po prostu anonimowość "tu, na forum, dobrze mi się pisze o swoich problemach, ale nie wyobrażam sobie usiąść naprzeciw psychologa i szczerze opowiadać o tak wstydliwych sprawach". Anonimowe pisanie o problemie sprzyja otwartości, szczerości, na którą na pewno trudniej się zdobyć rozmawiając twarzą w twarz.

Drugi powód, dla którego pomoc online jest tak popularna, jest jej dostępność. Wiele osób wspomina, iż mają trudność z dostępem do profesjonalnej pomocy tj. psychologa czy psychoterapeuty, ponieważ mieszkają w małych miejscowościach i nie są w stanie dojeżdżać do poradni w większym mieście. Jest to także dobre rozwiązanie dla osób mieszkających za granicą, mających problemy z obcym językiem, dla osób niepełnosprawnych, osób pracujących do późna, czy opiekujących się małym dzieckiem. Wystarczy tylko mieć komputer i Internet, by znaleźć odpowiedź na dręczące pytania, czy by po prostu komuś się wyżalić. Pomoc można uzyskać dokładnie wtedy, kiedy jest taka potrzeba. Wiele poradni wychodzi na wprost oczekiwaniom pacjentów i oferuje elastyczne dostosowanie do potrzeb klienta.

Zaletą pomocy online są także kwestie finansowe, pomoc psychologiczna na forach internetowych jest zazwyczaj bezpłatna, wirtualne poradnie również mają przystępne ceny.

Terapeuci działający online podkreślają, iż samo pisanie jest aspektem terapeutycznym (osoba może przeczytać to, co napisała i to, co napisał terapeuta ile razy chce, zastanowić się nad tym itp.), a także zwerbalizować istotę problemu. Osoba czytająca opis własnego problemu ma szansę obiektywnie i z dystansem spojrzeć na własną sytuację. Takie pisanie jest także stopniowym oswajaniem się z kontaktem terapeutycznym.

Popularyzacja tego rodzaju pomocy sprawiła, iż zaczęto to zjawisko badać. Naukowcy z Karolinska Institutet badali skuteczność internetowej terapii depresji i ataków paniki. Okazało się, iż prowadzona za pomocą Internetu kognitywna behawioralna terapia jest równie skuteczna jak tradycyjna. U pacjentów z depresją znaczenie miał czas zaczęcia terapii. Osoby z krótką historią choroby i małym jej nasileniu odniosły więcej korzyści dzięki pomocy online, w porównaniu z osobami o długiej historii choroby i jej głębokim nasileniu. Badania wykazały, że dzięki pomocy online wyleczonych zostało 15% wszystkich chorych na depresję oraz 4% cierpiących na ataki paniki.

Także badania brytyjskie potwierdzają, iż leczenie depresji online jest bardzo skuteczne. Badaniu poddano 300 osób. Doktor David Kessler z Uniwersytetu w Bristolu część chorujących na depresję osób biorących udział w doświadczeniu poddał internetowym konsultacjom ze specjalistą. Każde z dziesięciu indywidualnych spotkań trwało godzinę. Pozostałe osoby zostały skierowane do lekarza. Po czterech miesiącach okazało się, że internetowa kognitywna terapia behawioralna okazała się skuteczniejsza od tradycyjnych wizyt u lekarza pierwszego kontaktu. Pacjenci po konsultacjach w sieci częściej deklarowali, że symptomy choroby ustąpiły. Uzyskane wyniki świadczyły o bardzo dużej skuteczności terapii przez internet. Według Kesslera, siła internetowej terapii polega na tym, że wszystko zostaje zapisywane. Dzięki temu można dokładnie wczytać się i przemyśleć poradę.

Przy wielu zaletach pomocy online nie sposób jednak wspomnieć o wadach tego rozwiązania. W psychologicznej terapii bardzo ważnym aspektem jest bezpośredni kontakt, gesty, mimika, ton głosu - tego jednak brak podczas rozmów na forum, choć niektóre internetowe poradnie starają się rozwiązać ten problem i oferują rozmowy z użyciem kamery internetowej. Korzystając z pomocy online często nie możemy być do końca pewni, czy osoba, z którą rozmawiamy, jest tą za kogo się podaje, dlatego też nie zawsze wiemy czy "pomoc" udzielona nam prze internet (dotyczy to szczególnie wypowiedzi na forach internetowych, które zamiast pomóc mogą wprost zaszkodzić) jest pomocą profesjonalną. Strony oferujące tego typu usługi zapewniają o swoim doświadczeniu, wykształceniu w danej dziedzinie itd., jednak osoba korzystająca nie ma do końca gwarancji, że to wszystko to prawda.

Dla niektórych osób problemem może być forma takiej pomocy. Ponieważ pisanie e-maili opisujących dany problem wymaga jednak pewnego wglądu, umiejętności werbalizacji własnych stanów i uczuć. W przypadku słowa pisanego jest również dużo większe ryzyko nieporozumienia, nieadekwatnego zrozumienia tego, co autor chciał przekazać.

Analizując wady i zalety internetowej pomocy psychologicznej warto wspomnieć także o formach takiej pomocy. Pomoc psychologiczną online, można uzyskać w dwóch formach: komunikując się synchronicznie tzn. rozmowa prowadzona jest w czasie rzeczywistym np. przez wideorozmowę czat lub inne komunikatory lub asynchronicznie tzn. osoba kontaktuje się za pomocą e-maili. Każda z tych form kontaktu ma swoje wady i zalety, dlatego warto również ten aspekt wziąć pod uwagę decydując się na skorzystanie z tego rodzaju pomocy. Jeśli ktoś analizując jakiś problem, potrzebuje długiego namysłu, poświęcenia danemu zagadnieniu więcej czasu, lepszym rozwiązaniem będzie dla niego kontakt poprzez e-mail. Natomiast jeśli chce mieć poczucie "normalnej" rozmowy i chcę uzyskać odpowiedzi na swoje pytania od razu, powinien skorzystać z formy synchronicznej.

Warto również wspomnieć iż na wielu portalach psychologicznych podkreślane jest iż pomoc online nie jest wskazana dla niektórych odbiorców. Taka terapia nie jest wystarczająca w przypadku chorób i zaburzeń psychicznych (gdzie często konieczna jest terapia farmakologiczna), paradoksalnie dla osób mających poważne trudności z kontaktem społecznym, ponieważ takie osoby jeszcze bardziej będą się zamykać na bezpośredni kontakt. Pomoc online w tym przypadku będzie dobra w początkowej fazie terapii. Z tradycyjnych form pomocy powinny również skorzystać osoby z tendencjami samobójczymi, zagrażające bezpieczeństwu innych, przeżywające poważny kryzys.

Na zakończenie chciałabym również opisać, na co powinna zwrócić uwagę osoba, która chce skorzystać z tego typu pomocy. Korzystając zarówno z forów internetowych jak i z poradni psychologicznych pamiętajmy o bezpieczeństwie naszych danych osobowych, szczególnie tyczy się to forów. Nie podawajmy osobom poznanym na forum swoich danych, adresu itd. Szukając pomocy psychologicznej trzeba zwrócić uwagę na informacje, jakie podaje o sobie specjalista na danej stronie internetowej są to m.in. wykształcenie (czy jest psychologiem, psychiatrą czy psychoterapeutą), doświadczenie, specjalizacja (czym ta osoba głównie się zajmuje np. pracuje w poradni małżeńskiej). Decydując się na pomoc online, trzeba także pamiętać o dokładnym zapoznaniu się z cennikiem usług. Ile kosztuje godzina rozmowy np. na skype'ie, jak długo trzeba czekać na odpowiedź na e-mail, czy można odwołać umówioną sesję, jeśli tak to z jakim wyprzedzeniem itd. Są to kwestie pozwalające uniknąć wielu niedomówień i nieprzyjemności.

Chciałabym także przytoczyć analizę ankiety na specjalistach prowadzących psychoterapię przez internet, przeprowadzonej przez Kalinowską. W grupie 21 osób, które wypełniły ankiety, prawie trzy czwarte to kobiety. Średni wiek badanych to 35 lat, wszyscy posiadali wyższe wykształcenie, ale niekoniecznie psychologiczne. Wszyscy badani oprócz tego rodzaju pracy deklarowali pracę w tradycyjnym gabinecie psychoterapeutycznym. Większość badanych miała roczne lub krótsze doświadczenie w pracy online. Niepokojącym sygnałem było jednak to, iż 70% badanych nie stosowała "żadnych zabezpieczeń przepływu informacji pomiędzy terapeutą a klientem"!

W dzisiejszych czasach nie da się uniknąć komputeryzacji, także w takich dziedzinach jak psychologia. Różnego rodzaju fora i poradnie psychologiczne są źródłem pomocy i wsparcia dla wielu osób. Osoby samotne, mieszkające w małych miejscowościach, osoby, które w swoim otoczeniu nie mają się do kogo zwrócić o pomoc, taką pomoc uzyskują właśnie przez internet. To właśnie w "sieci" mogą zwierzyć się komuś ze swoich problemów czy lęków a także otrzymać praktyczne informacje gdzie zgłosić się po pomoc, znaleźć dobrego terapeutę. Mimo iż takie rozwiązanie ma wiele plusów trzeba także pamiętać, iż na osoby decydujące się na takie rozwiązanie czyha pokusa celowego unikania kontaktu z ludźmi, a tym samym pogłębienie problemu takich kontaktów. Ten rodzaj pomocy nie będzie także wystarczający dla wszystkich m.in. dla osób z próbami samobójczymi lub w poważnych kryzysach. Osoby korzystające z pomocy online, szczególnie tyczy się to rozmów na forum, muszą pamiętać o bezpieczeństwie swoich danych osobowych a także o by zachować dystans do informacji i porad uzyskiwanych w internecie. W końcu ktoś podający się za psychologa wcale nie musi nim być, pamiętać o tym należy szczególnie w przestrzeni wirtualnej gdzie takie podszywanie się za kogoś jest ułatwione.



    Autorka jest psychologiem. Interesuje się poradnictwem małżeńskim oraz problematyką ponadprzeciętnych uzdolnień. W przyszłości chciałaby prowadzić badania dotyczące sawantów.



Bibliografia:

  • Borkowska, A. (2010). Ataki paniki i depresja mogą być leczone terapią internetową? www.figa.pl
  • Chocholska, P. (2008). Specyfika pomocy psychologicznej online. http://epsychoterapia.pl/
  • Kalinowska, E. (2010). Kim jest psycholog On-line ? raport z badań. http://ekalinowska.pl/
  • Korzyści (2010). http://www.bebia.pl/
  • Kowalczyk, M. (2002). Dostrzegasz u siebie początki depresji? Nie układa ci się w małżeństwie? Wirtualna kozetka, 22. http://www.wprost.pl/
  • Leśnicka A. (2008). Psychoterapia on-line w polskim Internecie: przegląd witryn. Psychoterapia, nr 4, s. 72-82.
  • Mazurek, B. (2010). Psychoterapia i wsparcie w sieci. http://zdrowiewkrakowie.pl/
  • Soszyńska, J. (2010). Mam problem: o poszukiwaniu wiarygodnej pomocy w sieci. http://www.psychotekst.pl/
  • Struś, K. (2005). E-terapia, czyli cyberterapia Terapia przez Internet: pomaga czy szkodzi? http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/kiosk.html
  • Tebin, A. (2009). Depresja a terapia za pomocą Internetu. www.medycyna24.pl
  • Terapia w Internecie jest bardzo skuteczna (2009). http://jejzdrowie.pl/




Opublikowano: 2010-12-23



Oceń artykuł:


Skomentuj artykuł
Zobacz komentarze do tego artykułu

  • Pomoc psychologiczna online

    Autor: impresja   Data: 2010-12-27, 17:02:49               Odpowiedz

    Wydaje mi się,że temat był już poruszany.W innym miejscu.
    Jednak ostrzeżenia są dobrą formą.
    Dziękuję za artykuł.... Czytaj dalej

Zobacz więcej komentarzy