Reklamy
Recenzja
Damian Zdrada
Zrozumieć, kim jest zdrowy człowiek
Książki z zakresu psychologii (i nie tylko), można podzielić na kilka kategorii:- podręczniki, które jak najbardziej obiektywnie starają się pokazać jakiś fragment wiedzy;
- popularno-naukowe, które również odnoszą się do jakiegoś stanu wiedzy, jednak autorzy nie starają się być poprawni politycznie i w mniej lub bardziej czytelny sposób prezentują swoje poglądy na temat tej wiedzy;
- ezoteryczne – przedstawiają poglądy niepotwierdzone naukowo;
- poradniki dla ogółu – przekładają wiedze psychologiczna na konkretne sytuacje życiowe, udzielają rad;
- poradniki dla fachowców – pokazują niuanse pracy w relacji z klientem.
Można by pewnie doszukać się jeszcze innych kategorii (np. poradniki ezoteryczne itd.), ale w zasadzie jest to temat dla bibliotekoznawców, a ja wspominam o tym z jednego powodu: przeczytana ostatnio przeze mnie książka „Osobowość, stres a zdrowie” zdecydowanie wpisuje się w nurt podręczników. Jak się czyta podręczniki – wszyscy wiemy. Są nudne, nie maja akcji, pisane są trudnym językiem, czasem jeden akapit czyta się kilka dni, aby wydobyć z niego jakiś sens. I książka ta spełnia wszystkie te warunki. Jest jednak w niej coś, co pozwoliło mi ja doczytać do końca i nawet uznać, że wysiłek się zwrócił. Dlaczego? Oto kilka powodów:
- Po pierwsze – odnosi się do bardzo interesującego obszaru wiedzy: psychosomatyki. Szczególnie rozdział: „własności osobowości sprzyjające chorobie” – jest najeżony doniesieniami z wielu badań ukazujących znaczenie cech osobowości dla rozwoju chorób. Jest to wiedza obszerna, która w znaczący sposób może być pomocna klinicyście zajmującemu się problematyka osób chorych psychosomatycznie (np. co bardziej koreluje z wystąpieniem raka płuc – palenie papierosów czy depresja? – oczywiście- odpowiedź w książce).
- Po drugie – jest niezwykle starannie przeprowadzonym studium na temat teorii stresu. Dla osoby, która prowadzi szkolenia w obszarze umiejętności radzenia sobie ze stresem- wiedza zawarta w tej książce przy pewnej obróbce – może stanowić scenariusz przynajmniej dla kilkunastu różnych zajęć w tym zakresie (np. czy lepiej reagować na stres rekompensując straty, czy może zmniejszać ryzyko pojawienia się trudnej sytuacji, czy działać zmniejszając negatywne konsekwencje przykrych zdarzeń, czy może angażować się w inne działania, które – co prawda z sytuacja stresowa nie są związane, jednak pozwalają czerpać satysfakcję życiową z obszarów stresem niedotkniętych?)
- Po trzecie – w przejrzysty sposób prezentuje teorie zdrowia. Co prawda, na rynku istnieje wiele publikacji na ten temat, jednak takie zwięzłe kompendium wiedzy nt. teorii zdrowia, pozwala nawet osobom nie specjalizującym się w tej dziedzinie, poznać podstawowe zagadnienia. A przecież warto, aby osoba prowadząca np. trening interpersonalny posiadała pewna wiedze z tego obszaru. Jeden z moich nauczycieli mówił: zrozumieć chorych, to nie problem, ale zdrowych – to już prawdziwa sztuka. W pewnym sensie książka pozwala bliżej zrozumieć, kim jest zdrowy człowiek.
- Po czwarte – odnosząc się do zachowań prozdrowotnych oraz czynników osobowości sprzyjających zdrowiu – stanowi świetny background dla profilaktyków. Wciąż mam poczucie, ze wielu z nich woli straszyć, zamiast wzmacniać to, co pozytywne i budujące. Warto więc polecić ja tym profilaktykom, którzy np. lubią straszyć młodzież zgubnymi skutkami picia alkoholu, a nie wzmacniają w nich czynników rozwojowych. (mimo wszystko wole myśleć, że straszenie dzieci wynika bardziej z braku wiedzy niż jakichś destrukcyjnych pobudek).
Czyż to wszystko nie jest godne uwagi? Niewątpliwie Autorzy włożyli sporo wysiłku, aby stworzyć taka pozycję. Świadczy o tym choćby bibliografia, rozpisana na 46 stron (co ważne – nie tylko polskojęzyczna).
Jednak książka pozostawia pewien niedosyt. Wiele badań jest opartych o teorie osobowości tzw. „wielkiej piątki”- która – choć uniwersalna – znacznie spłyca pojecie osobowości. Materiał badawczy ujawniający związek zachowań prozdrowotnych z cechami osobowości jest znacznie bardziej ubogi niż ten ujawniający związek osobowości z cechami choroby. Może jednak jest to bardziej dowód na to, że nurt ten nie cieszy się specjalnym zainteresowaniem badaczy? Może jednak łatwiej badać chorych niż zdrowych? Podsumowując, zdecydowanie polecam tę książkę wszystkim, którzy głowią się nad pisaniem scenariuszy do programów – czy to unijnych, czy dla potrzeb bardziej lokalnych, szczególnie w obszarze podstaw teoretycznych. Tak stworzone ramy, mogą później stanowić wspaniałe pole do popisu dla realizatorów zajęć.
Autor jest psychologiem, specjalistą psychoterapii uzależnień. Mieszka w Siemianowicach Śląskich.
Nina Ogińska-Bulik, Zygfryd Juczyński
Difin, Warszawa 2008.
Książka nawiązuje do koncepcji pozytywnego ujęcia zdrowia. Autorzy przedstawiają bogaty dorobek w zakresie badania zależności między osobowością, stresem a zdrowiem, wprowadzając wyraźne rozgraniczenie właściwości osobowości sprzyjających chorobie, od tych, które - jak się uważa - promują zdrowie. Czytaj dalej...